Nederland kende een woelige religieuze geschiedenis die zorgde voor een verdeeld godsdienstig landschap. Doorheen de geschiedenis stonden voornamelijk protestanten en katholieken tegenover elkaar, maar nu zien we ook andere groepen, zoals de Islam, op het toneel verschijnen. De grootste tendens van de twintigste eeuw is echter de secularisering en ontkerkelijking van de Nederlandse bevolking.
Geschiedenis van religie in Nederland
Tijdens de middeleeuwen heerste het christendom nog overal in de Lage Landen. Vanaf de zestiende eeuw liepen de spanningen over religie echter hoog op in de Nederlanden. Onder invloed van de protestantse hervormer Johannes Calvijn, bekeerden steeds meer Noordelijke Nederlanders zich tot zijn leer en kwamen in opstand tegen de katholieke koning. Ook andere protestanten reageerden en dit leidde uiteindelijk tot de splitsing van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden. Nadien bleef het land verdeeld. Het westen en noorden was protestants, katholieken leefden in het zuiden en oosten. In de negentiende eeuw was het merendeel van de Nederlandse bevolking protestants, ongeveer zestig procent. De twintigste eeuw wordt gekenmerkt door een sterke verzuiling van de verschillende stromingen. Zowel religieuze stromingen als ideologische denkwijzen, zoals het socialisme en liberalisme, ontwikkelden hun eigen vertakkingen in de Nederlandse maatschappij. Hoewel zowel de protestanten als de katholieken een netwerk uitbouwden, gaat de recente geschiedenis van religie in Nederland voornamelijk over ontkerkelijking en secularisering.
Huidige religieuze landschap in Nederland
Sinds de middeleeuwen onderging het Nederlandse religieuze landschap heel wat wijzigingen. In 2015 behoorde de helft van de volwassen Nederlandse bevolking tot een levensbeschouwelijke stroming. Gereformeerden of protestanten zijn de meest trouwe bezoekers. Het aantal gelovigen daalde tussen 2010 en 2015 met 5%. Opvallend is wel dat de Rooms-Katholieken de grootste groep vormt en de protestanten slechts 16% uitmaken van het geheel. 5 % van de gelovigen zijn moslims. Dit aantal zal de volgende jaren wellicht toenemen. De meest opvallende tendens blijft de ontkerkelijking en secularisering van de bevolking in Nederland. In 2006 bleek uit een onderzoek dat ongeveer 15% van de Nederlanders zichzelf beschouwde als atheïst. In 2016 steeg dit cijfer met 10% en bestempelde 25% van de bevolking zich als atheïst. Hoewel velen zich nog als gelovig opgeven, zou slechts 5% nog religieuze diensten bijwonen.